strona: 1, 2, następna>>

Ola Sengebusch

Pojęcie śladu kryminalistycznego i jego rodzaje

Ogólne pojęcie "śladu" w kryminalistyce jest podstawową kategorią. W 1960r. prof. J. Sehn, określając istotę śladu pisał : "Określenie samego pojęcia napotyka w kryminalistyce jeszcze trudności i do tej pory wywołuje dyskusje. Odnosi się to tak do treści i zakresu tego pojęcia, jak i jego ujmowania prawnego". Współcześnie starano się uporządkować i sklasyfikować różnego rodzaju ślady i opracować logiczną, prostą i zwartą definicję śladu, która obejmowałaby w sposób całościowy jego istotę. "Ślad" w słowniku języka polskiego określany jest jako pozostałość po czymś, resztki, znaki świadczące o tym, że coś istniało lub się działo. Kryminalistyka więc zakłada, że każde zdarzenie które zachodzi w otaczającej nas rzeczywistości pozostawia po sobie różnego rodzaju ślady. Każdy ślad ma własne, niepowtarzalne, szczególne cechy, które jeśli zostaną wykryte, dobrze zabezpieczone i odpowiednio wykorzystane ukazują niejednokrotnie nie tylko przebieg zdarzenia, ale równie pozwala na identyfikacje osób, rzeczy, zwierząt biorących udział w zdarzeniu.

Ślady więc, są to wszystkie możliwe do ustalenia następstwa tych zmian, których zespół albo tworzy jakieś zdarzenie, albo jest z tym zaistniałym zdarzeniem bezpośrednio lub pośrednio związany. Wszystko co znajduje się na miejscu zdarzenia i jest jego skutkiem, bądź ma jakikolwiek z nim związek, a da się zbadać może być śladem.
Ślad sam w sobie jest nie tylko pozostawionym odciskiem czy plamą, ślad jest przede wszystkim pozostawionym tropem, którym należy podążyć. Tak więc ślad kryminalistyczny jest skutkiem zdarzenia które miało miejsce, należy tylko odszukać taki ślad, odpowiednio zabezpieczyć go oraz umiejętnie wyciągnąć wnioski z analizy.
Najczęstszy podział śladów kryminalistycznych:

Wykres 1 - ogólny podział śladów kryminalistycznych

Źródło : Opracowanie własne

Ślady mogą być materialne, czyli mogą wykazywać zmiany w otaczającej nas, obiektywnej rzeczywistości. Ślady materialne powierzchniowe to takie, które naruszają strukturę podłoża na którym się znajdują. Mogą występować w formie nawarstwionej lub odwarstwionej. Ślady materialne wgłębione naruszają natomiast strukturę przedmiotu. Można tu zaliczyć ślady rozdzielenia, rozerwania, rozdarcia, odciśnięcia.
Ślady pamięciowe natomiast, są to takie ślady, które utrzymują się w pamięci człowieka (świadka czy tez podejrzanego), które zostaną ujawnione zawsze podczas przesłuchania i utrwalone w protokole. Ślady zjawiskowe dzielimy natomiast na ślady cieplne (termiczne) i ślady zapachowe.
Śladem może być nie tylko ślad materialny, fizyczny. Śladem może być również tzw. modus operandi sprawcy, a także zdarzenie utrwalone w pamięci, czyli ślady pamięciowe.
Ślady na miejscu zdarzenia stanowią często podstawowy i pierwszy, czasami również jedyny, nieodtwarzalny i niepowtarzalny materiał dowodowy.
Śladem w kryminalistyce można nazwać każdą zmianę wyglądu (np. kształtu, barwy) lub usytuowania jakiegoś przedmiotu oraz odkształcenia podłoża, jak również pozostałość substancji, rzeczy itp., które nasuwają podejrzenie, iż mają związek z badanym zdarzeniem. Różne definicje pojęcia "śladu" w kryminalistyce sprawiają niemałe trudności w ich kwalifikacji.

Podział śladów opracowany wg. B. Hołysta :

• Grupa obejmująca m.in. odbitki linii papilarnych palców, plamy substancji chemicznych lub biologicznych będące elementami obcymi, ale nie naruszające jego struktury czy też kształtu. Do tej grupy można także zaliczyć zjawiskowe ślady cieplne (spotykane np. na miejscach pożaru).Ujawniane są ślady zwęglenia, nadpalenia, stopienia, okopcenia, zgięcia i pęknięcia pod wpływem wysokiej temperatury. Ślady cieplne charakteryzują się powstawaniem na skutek ciepła, zmieniają rozmieszczenie, stan skupienia, postać, kształt czy też wygląd. Ślady tego typu bardzo często można dostrzec wzrokowo oraz nie znikają samoistnie i są trwałe. Ślady cieplne możemy podzielić na dwie kategorie :
  • Kontaktowe powierzchniowe, które powstają gdy jakiś obiekt będący czynnikiem sprawczym śladu cieplnego powstał w bezpośrednim kontakcie z powierzchnią chłodniejszego lub cieplejszego od niego ciała – nośnika zjawiskowego śladu cieplnego.
  • bezkontaktowe powierzchniowe ślady cieplne powstają wówczas, gdy obiekt będący czynnikiem sprawczym śladu nie pozostaje w bezpośrednim kontakcie z powierzchnią ciała - nośnika śladu.
• Grupa bądź to deformująca kształt podłoża (np. ślady narzędzi w drewnie), bądź naruszająca jego wewnętrzny układ strukturalny (np. ślady użycia materiałów wybuchowych czy chemicznych środków żrących).
• Trzecia grupa, to odrębne od podłoża przedmioty zagubione czy też porzucone w związku z popełnionym przestępstwem.

Innego rodzaju podział stosuje się przy identyfikacji śladów traseologicznych. Traseologia zajmuje się badaniem odcisków stóp ludzkich, kończyn zwierząt oraz kół pojazdów. Bada również ślady narzędzi służących, czy też ułatwiających przemieszczanie się osób, przykładem mogą być szczudła.
Słowo "traseologia" pochodzi z połączenia francuskiego trace - ślad i greckiego logia - nauka.
Trwałość tego typu śladów zależy m.in. od rodzaju podłoża na jakim powstały, panujących warunków atmosferycznych, siły nacisku czy też rodzaju przedmiotu który ten ślad pozostawił (obuwie, opona).

Ślady traseologiczne (obiekt pozostawiający ślad) dzieli się na :

• Ślady stóp ludzkich (bosych, odzianych, obutych )
• Ślady kończyn zwierząt
• Ślady pojazdów na kołach (drewnianych, z tworzywa sztucznego, żelaznych, z oponami) gąsienicach, płozach, felgach, jednośladowych lub wielośladowych.

Ślady traseologiczne dzielimy na wgłębione i powierzchniowe. Ślady wgłębione powstają w podłożu miękkim, plastycznym. Odwzorowywany jest obraz spodu buta, bosej stopy czy też bieżnika opony. Są trójwymiarowe i negatywowe. Ślady takie nazywane są odciskami.
Ślady powierzchniowe natomiast powstają wyłącznie na powierzchniach twardych. Dzielą się na nawarstwione i odwarstwione. Ślady nawarstwione powstają przez nałożenie się na podłoże jakiejś substancji, a odwarstwione są wtedy, gdy z danego podłoża substancja jest "zabierana".
Ze śladami stóp związany jest ichnogram czyli potocznie nazywana ścieżka chodu. Taki obraz chodu jest odzwierciedlaniem obszaru na jakim pozostawiono ślady stóp. Jest to odwzorowanie indywidualnych cech charakteryzujących osobę która pozostawiła po sobie tego typu ślad. Poprzez stosowanie zasad ichnogramu można ustalić kierunek i linię chodu osoby, linię i kąt stopy, kąt i długość kroku, a także jego szerokość, a ponadto długość i szerokość stopy.
Kolejnym rodzajem śladów służących jako dowód, może być ślad pamięciowy (psychiczny). Ślady te są jakby odbiciem zaistniałego zdarzenia w psychice i świadomości jego uczestników, są relatywne, materialne i identyfikacyjne. Mogą być rzeczywiste i pozorne. Śladów pamięciowych zazwyczaj używa się w ramach przesłuchania, okazania, ekspertyzy. Ostatnio tego typu ślady wykorzystuje się w badaniu w hipnozie. Tego typu ślady pełnią funkcję dowodową i wykrywczą przede wszystkim. Dodatkowo mogą pełnić funkcje : rekonstrukcyjną, identyfikacyjną, wersyjną, rejestracyjną, weryfikacyjną czy też profilaktyczną.
W prowadzonej pracy śledczo - dochodzeniowej wykorzystuje się również ślady zapachowe(dowody osmologiczne). Najczęściej w tym celu używa się psa służbowego. Ślady zapachowe można zaliczyć do śladów substancjonalnych (materialnych). Tego typu ślady należy zabezpieczyć w pierwszej - początkowej fazie oględzin śledczych. "Zabezpieczenie takich śladów z różnych podłoży i obiektów polega na długotrwałym kontakcie pochłaniacza zapachów z danym podłożem i obiektem. Jako pochłaniaczy zapachów używa się kawałków miękkiej tkaniny, np. flaneli, tetry, gazy opatrunkowej. Obecnie produkowane są już w Polsce oryginalnie pakowane pochłaniacze." Ślady zapachowe zabezpiecza się w taki sposób, że należy nakryć pozostawiony ślad pochłaniaczem nieco większym od powierzchni śladu. Zabezpieczone ślady zapachowe przechowywane są w tzw. bankach zapachów, które posiadają odpowiednio przystosowane do tego pomieszczenia. W niektórych przypadkach konieczne jest stosowanie specjalistycznych środków technicznych. Często naniesione ślady nie są widoczne gołym okiem i wymagają ujawnienia za pomocą różnego rodzaju metod technicznych. Technika kryminalistyczna korzysta m.in. z urządzeń emitujących światło o zmiennej długości fal, źródłem którego są lampy ksenonowe i halogenowe. Zastosowanie źródeł światła zmiennego w procesie ujawniania śladów linii papilarnych wymaga wcześniejszego użycia odpowiednio dobranych związków chemicznych i zastosowania odpowiednich filtrów.

strona: 1, 2, następna>>

Skomentuj artykuł na forum