strona: 1, 2

Kryminalistyczne badania śladów pamięciowych
Edward Lewandowski, Łukasz Lewandowski

www.badaniapoligraficzne.pl

Postęp jaki dokonuje się na przestrzeni ostatnich lat w wiedzy na temat funkcjonowania naszego mózgu umożliwia nam uaktualnienie naszego spojrzenia na dotychczasowe koncepcje dotyczące badań poligraficznych jako metody ujawniania śladów pamięciowych konkretnych zdarzeń. Poniżej chcielibyśmy podzielić się przykładami naszych badań, które dobrze to zilustrują. Poprzedzone one zostaną krótkim wstępem na temat współcześnie stosowanych metod ujawniania i rejestrowania śladów pamięciowych.
Czynnościowy rezonans magnetyczny (functional magnetic resonanse imaging - fMRI) jest jedną z technik obrazowania mózgowia wprowadzoną w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku (od około połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku dostępne są publikacje na ten temat). W badaniach wykorzystuje się fakt, że w czasie wykonywania przez badaną osobą np. zadań myślowych następuje zwiększenie aktywności pewnych obszarów mózgu. Wykrycie tych obszarów mózgu możliwe jest dzięki temu, że aktywność neuronalna (np. myślenie) powoduje miejscowe zmiany przepływu krwi, objętości krwi oraz zużycia tlenu. W czasie badań przeprowadza się pole magnetyczne przez głowę pacjenta, leżącego w tubie mieszczącej całe ciało. Wysłanie fali radiowej przechodzącej przez głowę badanego powoduje jej odbicie od cząstek wodoru i ich rezonans odbierany przez skaner. Można powiedzieć, że badania te polegają na wykrywaniu obszarów o podwyższonej jednorodności pola magnetycznego.
Podczas kilkunastoletnich badań (z wykorzystaniem fMRI czy PET - emisyjna tomografia pozytronowa) ustalono, które rejony mózgu odpowiadają za przechowywanie informacji, za myślenie, za emocje itp. Stworzono (badania nie są jeszcze zakończone) mapę aktywacyjną mózgu.
Podstawowa procedura badawcza polega na skanowaniu obszaru zainteresowania (warstwami) kilkakrotnie w stanie spoczynku, a następnie po oddziaływaniu na badanego określonym bodźcem. Istotne jest, aby geometryczne środki wybranych warstw znajdowały się w osi magnesu.
W badaniach neuropsychologicznych ustala się czy osoba badana "mówi prawdę czy też kłamie" na podstawie tego, które obszary mózgu wykazują aktywność. Jeżeli aktywny jest obszar mózgu odpowiedzialny za kombinowanie (rozwiązywanie problemów) można wyciągnąć wniosek, że osoba badana kłamie, wymyśla odpowiedź. Jeżeli aktywne są obszary odpowiedzialne za przechowywanie informacji (i za emocje), świadczy to, że osoba badana przypomina sobie fakty, które faktycznie zapisane były w jej mózgu już wcześniej.
Podczas badań stwierdzono doświadczalnie (jednocześnie obserwowano zmiany zachodzące w mózgu i zmiany zachodzące na powierzchni ciała osób badanych), że uaktywnienie obszaru mózgu odpowiadającego za przechowywanie emocji, objawia się pobudzeniem autonomicznego układu nerwowego. Na tej podstawie doszliśmy do wniosku, że w sposób pośredni, bo wykorzystując do tego poligraf, możemy obserwować, kiedy uaktywnia się obszar mózgu odpowiedzialny za przechowywanie informacji i emocji. Na tym oparliśmy naszą koncepcję ujawniania śladów pamięciowych i emocjonalnych podczas badania.
Podczas prowadzonych przez nas badań działamy na badanego bodźcem (tak jak w fMRI) w wyniku, czego dochodzi do uaktywnienia określonych struktur mózgu (najczęściej odpowiedzialnych za przechowywanie informacji i emocji - tak jak w fMRI) a obserwujemy i rejestrujemy efekt aktywności tych struktur mózgu przejawiający się w procesach fizjologicznych, które dają się mierzyć nieinwazyjnie na powierzchni ciała badanej osoby.

Przykłady naszych badań.

Patrząc od góry poligramu (zapisu) rejestrowane są kolejno: zmiany cyklu oddechowego rejestrowane z klatki piersiowej, zmiany cyklu oddechowego rejestrowane z przepony, odruch skórno-galwaniczny (zapis zmian w odruchu skórno - galwanicznym w poligrafie konwencjonalnym (tradycyjnym) "wyprzedza" o kilka sekund rozpoczęcie zadawania pytania, co wynika z faktu, że pisak GSR jest dłuższy od pozostałych pisaków o 3/4"), zmiany tętna i ciśnienia krwi. Odstęp między dwoma liniami pionowymi wynosi 1/2" a szybkość przesuwu papieru wynosi 1" na 10 sekund

Przykład nr 1.

W badaniu wykorzystano test wiedzy o czynie. Pytania dotyczyły kwoty pieniędzy, jakie skradziono z podręcznego sejfu w hotelu. Pytanie numer 4 dotyczy kwoty jaka faktycznie została skradziona. Widoczne są wyraźne zmiany emocjonalne w odruchu skórno galwanicznym i w oddechu po zadaniu pytania nr 4. Wcześniej badany deklarował, że nie posiada wiedzy odnośnie skradzionej kwoty. Daje to podstawy do przyjęcia, że badany wie jaka kwota pieniędzy została skradziona z sejfu.

Przykład nr 2.

W badaniu wykorzystano test z nieznanym (poszukiwanym) rozwiązaniem. W teście tym wymieniane były nazwiska różnych osób, znanych badanemu, z pytaniem czy wiadomo mu, aby któraś z wymienianych osób dokonała czynu będącego przedmiotem postępowania. Po zadaniu pytania nr 7 wystąpiły widoczne zmiany emocjonalne w odruchu skórno galwanicznym i w oddechu. Daje to podstawy do przyjęcia, że badany wie lub podejrzewa, iż osoba wymieniona w pytaniu nr 7 ma związek z wyjaśnianą kradzieżą.

Przykład nr 3.

W badaniu wykorzystano test potwierdzający. Badany zeznał, że w krytycznym czasie przebywał w swoim mieszkaniu, a nie na miejscu przestępstwa oddalonym od jego miejsca zamieszkania o kilkadziesiąt kilometrów. Z uwagi na brak możliwości wiarygodnego potwierdzenia tego faktu zaproponowano świadkowi poddanie się badaniom poligraficznym, na co wyraził on zgodę. Pytanie nr 6 dotyczy przebywania badanego w krytycznym czasie w miejscu zamieszkania, pytanie nr 5 dotyczy przebywania badanego w krytycznym czasie w miejscu gdzie dokonano przestępstwa.
Jak widać największe zmiany emocjonalne w odruchu skórno - galwanicznym wystąpiły po zadaniu pytania nr 6. Daje to podstawy do przyjęcia, że badany w krytycznym czasie przebywał, według jego wiedzy, w domu. Praktycznie nie ma takiej możliwości, aby zmiany emocjonalne wystąpiły po zadaniu pytania nr 6, a nie wystąpiły po zadaniu pytania nr 5, jeżeli badany w czasie wymienionym w pytaniach znajdowałby się na miejscu popełnienia przestępstwa.
W badaniu tym ustalono, jaki ślad pamięciowy i emocjonalny odnośnie miejsca pobytu badanego w okresie, kiedy popełniono wyjaśniane przestępstwo zarejestrowany jest w jego systemie nerwowym. Ślad ten jest trwały i możliwy do ujawnienia w kolejnych badaniach, gdyby zaszła potrzeba ich powtórzenia.

strona: 1, 2

Skomentuj artykuł na forum