Pierwsze wzmianki o geologii sądowej znajdziemy bynajmniej nie w podręcznikach kryminalistyki, a w powieści sensacyjnej. Nieoceniony Arthur Conan Doyle pisząc pomiędzy 1887 a 1927 serię o przygodach Sherlocka Holmesa kazał swojemu detektywowi badać grunt z podeszew butów itp.

W 1893 roku, Austriak Hans Gross napisał sławny "Podręcznik dla sędziów śledczych" w którym to zasugerował, że błoto na butach należących do konkretnej osobie może dać więcej informacji o tym, gdzie ta osoba ostatnio przebywała niż uporczywe jej wypytywanie. Kwestią czasu było, kiedy sądy zaczną posługiwać się takimi dowodami w trakcie postępowania.

W 1904 roku, Niemiec Georg Popp w laboratorium we Franfurkcie po raz pierwszy przeprowadził badanie geologiczne w śledztwie, którego wyniki potem zostało użyte na Sali sądowej. Był to przypadek Evy Disch. 1W 1908 roku umocnił jej znaczenie w następnej sprawie Margaethe Filbert.

Inżynierzy myślą o ziemi jako materiale budowlanym, rolnicy biorą pod uwagę pierwsze 15-30 cm powierzchni, gdzie uprawiają plony, podczas gdy inni myślą o ziemi jako o czymś czym można się ubrudzić po upadku.

Naukowcy twierdzą, że na to co przyczepi nam się do butów wpływa 5 podstawowych czynników:

Materiał pierwotny: materiał z którego gleba jest zbudowana. Materiał może być korodowany przez czynniki organiczne, wodę, wiatr itp.

Klimat: upał, deszcz, lód, śnieg, wiatr, i inne środowiskowe "siły zbrojne" uszkadzają pierwotny materiał i oddziałują szybkość jego zmiany.

Organizmy: Rośliny i zwierzęta żyjące w albo na ziemi (w tym mikroorganizmy i ludzie).

Topografia: krajobraz może oddziaływać na sposób w jaki procesy klimatyczne zmieniają glebę, np.: ziemia przy dole wzgórza będzie otrzymywać większą ilość wody niż ziemia na pochyłościach.
Czas: wszystkie czynniki powyżej wymienione dzieją się w czasie, często setki albo tysišce lat.

Wszystkie te czynniki różnie oddziałują w różnych miejscach na Ziemi, przez co tworzą specyficzne warunki owocujące różnym składem gleby.

Zdumiewające jest ile typów gleby sklasyfikowano i wyróżniono. Np. USDA, które nanosi na mapę i zbiera dane w USA, klasyfikuje około 50 000 różnych rodzajów gleby w samych Stanach.

Geolog sądowy często bada glebę, która była naruszany albo przenoszona w wyniku ludzkiej działalności. Dostaje wzorce gleby z miejsc przestępstwa. Charakterystyki gleby są różnorodne i ta rozmaitość umożliwia ekspertowi użycie ziemi jako dowodu w śledztwie. Kluczowe materiały badane przez geologa, które mogą pomóc uzupełnić niewiadome w śledztwie to:

• gleba (samodzielnie);
• skały;
• minerały (około 4000 obecnie wyróżnionych);
• skamieniałości;
• szkło.

Murray wyróżnił trzy podstawowe rodzaje badań geologicznych:

Porównawcze: porównujące próbki zebrane z miejsca zdarzenia z tymi pobranymi do badań z ciała lub przedmiotów dostarczonych w śledztwie (morderstwa, wypadki drogowe, przemyt itd.).

Bezpośrednie: odpowiadające na pytanie skąd pochodzą próbki np. przy znalezieniu ciała, które było przenoszone z miejsca zgonu.

Weryfikujące: sprawdzające "prawdomówność" świadków, np.: przy podawaniu alibi (nie było mnie tu bo byłem tam).